ประสิทธิผลของโปรแกรมสุขศึกษาต่อพฤติกรรมและการรับรู้เกษตรกรปลูกข้าว ตำบลห้วยยางขาม อำเภอจุน จังหวัดพะเยา

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมสุขศึกษาต่อพฤติกรรมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช และการรับรู้เกษตรกรปลูกข้าว ตำบลห้วยยางขาม อำเภอจุน จังหวัดพะเยา วิธีการศึกษาวิจัยเป็นแบบกึ่งทดลอง (Quasi-Experimental Research) เปรียบเทียบก่อนและหลังการเข้าร่วมโปรแกรมสุขศึกษา กลุ่มตัวอย่าง 2 กลุ่ม คือ เกษตรกรปลูกข้าวตำบลห้วยยางขาม จำนวน 879 คน โดยเจาะจง เลือก 2 หมู่บ้านตามเกณฑ์เพื่อเป็นตัวแทนในการศึกษา โดยการจับฉลากเลือกเป็นกลุ่มศึกษาและกลุ่มเปรียบเทียบ หมู่บ้านละ 22 คน รวมเป็น 44 คน เพื่อเป็นตัวแทน ใช้ระยะเวลา 1 เดือนครึ่ง ในการเข้าร่วมโปรแกรมสุขศึกษา ใช้แบบสอบถามวัดความรู้ด้านพฤติกรรมเกษตรกรใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช และวัดการรับรู้ 3 ด้าน คือ รับรู้ประโยชน์ รับรู้อุปสรรค และรับรู้ความสามารถของตนเอง ในการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช ทั้งก่อนและหลังการเข้าร่วมโปรแกรม จากนั้นวิเคราะห์ข้อมูลโดยการแจกแจงความถี่ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน โดยใช้สถิติ Paired Sample T-test และ Independent T-test กำหนดระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ผลจากการวิจัยพบว่า คะแนนประเมินความรู้ด้านพฤติกรรมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช การทำเกษตรอินทรีย์ และการรับรู้ทั้ง 3 ด้าน ที่เพิ่มขึ้น ระหว่างกลุ่มศึกษาและกลุ่มเปรียบเทียบแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ (p< 0.05) โดยคะแนนความรู้ด้านพฤติกรรมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช การทำเกษตรอินทรีย์ และการรับรู้ทั้ง 3 ด้านของกลุ่มศึกษาเพิ่มขึ้นมากกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ และมากกว่าก่อนทดลอง รวมถึงกลุ่มเปรียบเทียบมีคะแนนความรู้ด้านพฤติกรรม การใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช การทำเกษตรอินทรีย์ และการรับรู้ทั้ง 3 ด้าน ไม่แตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ทั้งก่อนและหลังการเข้าร่วมโปรแกรม