กระบวนทัศน์นิเวศวิถีของวรรณกรรมเรื่องสั้นและนวนิยายไทยร่วมสมัยในรอบทศวรรษ พุทธศักราช 2551-2560

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาแนวคิดนิเวศวิถี และกลวิธีการนำเสนอกระบวนทัศน์นิเวศวิถีของวรรณกรรมเรื่องสั้น และนวนิยายไทยร่วมสมัยในรอบทศวรรษ พุทธศักราช 2551-2560 โดยใช้ตัวบทเรื่องสั้นและนวนิยาย ที่ตีพิมพ์ช่วงระหว่าง พ.ศ. 2551-2560 จำนวน 126 เรื่อง มาใช้ในการวิจัย โดยใช้แนวคิดความรู้ในตัวบท ซึ่งได้จากการอ่านเชิงวิเคราะห์ และแนวคิดความรู้นอกตัวบท และแนวคิดการวิเคราะห์วิจารณ์วรรณกรรม ผลการวิจัยสรุปได้ดังนี้ แนวคิดนิเวศวิถี พบว่า ผู้แต่งมีการนำเสนอแนวคิด และกลวิธีการนำเสนอที่มีความสอดคล้องกับเรื่องราว และชีวิตซึ่งเกี่ยวข้องกับระบบนิเวศวิทยา มีการนำเสนอเนื้อหาผ่านโครงเรื่องชีวิตความขัดแย้งและปมปัญหา ใช้มุมมองการเล่าเรื่องแบบผสมผสาน เรื่องสั้นและนวนิยายมีทั้งความสมจริง และจินตนาการของฉากและบทสนทนา โดยมีกลวิธีนำเสนอทั้งที่มีเอกลักษณ์และคล้ายคลึงกัน แนวคิดนิเวศวิถี มี 6 แนวคิด 1) แนวคิดเกี่ยวกับวิถีธรรมชาติ 2) แนวคิดเกี่ยวกับการมองเห็นคุณค่าของชีวิตและสรรพสิ่ง 3) แนวคิดเกี่ยวกับวัฒนธรรมและความเชื่อ 4) แนวคิดเกี่ยวกับวิกฤติปัญหาที่เกิดจากการกระทำของมนุษย์ 5) แนวคิดเกี่ยวกับการอนุรักษ์ และ 6) แนวคิดเกี่ยวกับนิเวศพัฒนาเพื่อความยั่งยืน แนวคิดนิเวศวิถีทั้ง 6 แนวคิด เป็นความสำคัญของผู้แต่งที่ใช้ในการนำเสนอแนวคิดเพื่อสร้างจิตสำนึก และช่วยกระตุ้นเตือนผู้อ่านได้ตระหนักในการปรับเปลี่ยนมโนทัศน์ ที่จะช่วยธำรงรักษาระบบนิเวศของผืนโลกให้มีความสมบูรณ์สืบไป กลวิธีการนำเสนอกระบวนทัศน์นิเวศวิถี มี 4 กลวิธี 1) กลวิธีการนำเสนอแนวคิดโดยการเล่าเรื่อง 2) กลวิธีการนำเสนอโดยผ่านโครงเรื่อง 3) กลวิธีการนำเสนอแนวคิดโดยผ่านตัวละคร และ 4) กลวิธีการนำเสนอแนวคิดโดยผ่านฉาก กลวิธีการนำเสนอกระบวนทัศน์นิเวศวิถีทั้ง 4 กลวิธี เป็นกลวิธีที่ผู้แต่งเลือกกระบวนคิดวิเคราะห์ และเลือกสรรการใช้กลวิธีตามแนวทางต่าง ๆ เพื่อถ่ายทอดแนวคิดของผู้แต่งสู่ผู้อ่านด้วยวิธีที่แยบยล โดยสอดแทรกให้ผู้อ่านซึมซับ เข้าใจ ตระหนักรู้ในความจริงแห่งนิเวศวิถี คุณค่าของสรรพสิ่งเป็นวิถีทางที่จะช่วยให้ผู้อ่านเข้าถึงแนวทางในการรักษา ฟื้นฟูระบบนิเวศ ในการที่จะช่วยให้มนุษย์ดำรงอยู่ร่วมกับสรรพสิ่งในโลกได้อย่างสันติสุข